Kodeks Pracy, będący podstawowym aktem prawnym regulującym stosunki pracy, jest nieustannie modyfikowany, aby dostosować się do zmieniających się warunków społeczno-gospodarczych i nowych wyzwań na rynku pracy. Rok 2023 to kolejne zmiany w Kodeksie Pracy, które mają na celu zarówno ochronę praw pracowników, jak i stworzenie sprawniejszego środowiska biznesowego dla pracodawców. Najważniejszym celem tych zmian jest dostosowanie prawa pracy do dynamicznego charakteru współczesnego rynku pracy oraz zwiększenie ochrony pracowników w obszarze zdrowia i bezpieczeństwa. Dlatego niezależnie od tego, czy jesteś pracownikiem, który chce poznać swoje prawa, czy pracodawcą dążącym do przestrzegania obowiązujących regulacji, niniejszy artykuł pomoże Ci zrozumieć najważniejsze zmiany w Kodeksie Pracy w 2023 roku.
Zmiany w kodeksie pracy 2023 – rewolucja w prawie
Pierwszą zmianą, która jest godna uwagi, jest fakt braku możliwości zabronienia przez pracodawcę pracy w innej firmie. Zniesienie zakazu dotyczy współpracy z innym podmiotem na podstawie umowy o pracę oraz innej umowy, która wiąże pracownika z innym pracodawcą. Natomiast zakaz pracy u innego pracodawcy dotyczy sytuacji, gdy ten zawrze umowę, która będzie zakazywała konkurencji (umowa o zakazie konkurencji) w trakcie świadczenia tejże pracy. Po jej podpisaniu pracownik nie będzie miał możliwości podejmowania innych zleceń.
Warto wspomnieć również, że będąc pracownikiem samorządowym, mamy ustawowy zakaz wykonywania pewnych zajęć, które mogą być powiązane z naruszeniem obowiązków służbowych, Konflikt interesów lub możliwość wpływania na pewne decyzje na płaszczyźnie samorządowej, mogą również być determinantą do ograniczenia możliwości dodatkowego zarobkowania.
Zmiana warunków pracy, a przepisy
Kolejną zmianą, która została prowadzona w ramach zmian w kodeksie pracy 2023, jest możliwość wnioskowania o zmianę warunków zatrudnienia. Możliwość ta dotyczy pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę, którzy przepracowali co najmniej 6 miesięcy u danego pracodawcy. Pracodawca ma obowiązek udzielić odpowiedzi w terminie do 1 miesiąca na każdy ze złożonych wniosków.
Prawo do szkolenia to kolejna nowość, która została ujęta w przepisach kodeksu pracy. Jeśli piastowane stanowisko wymaga odpowiedniego przeszkolenia to pracodawca jest winien zorganizować szkolenie na własny koszt, mając na uwadze godziny pracy zatrudnionego pracownika.
Warto wspomnieć o większej ochronie pracowników przed zwolnieniem. Zmiany w kodeksie pracy 2023 jasno regulują tę kwestię. Dotyczy ona pracowników, którzy skorzystają z prawa do skorzystania z tej ochrony. Nie można zwolnić pracownika m.in. za wnioskowanie o zmianę warunków umowy o pracę (jej czas lub warunki pracy), przez jednoczesne zatrudnienie w innym zakładzie pracy na podstawie umowy i pracę lub zlecenie/dzieło. Również dochodzenie udzielenia informacji o warunkach zatrudnienia lub o ich zmianie, jak i skorzystanie z praw do zwrotu kosztów szkolenia, nie mogą być motywacją do rozwiązania stosunku pracy. Gdy naruszenie zostanie stwierdzone, pracownik ma prawo do odszkodowania, którego wysokość będzie nie niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia.
Zmiany w kodeksie pracy 2023 wprowadzają również dodatkową ochronę pracownika przed niekorzystnym traktowaniem przez pracodawcę. Dotyczy to sytuacji, gdy pracownik będzie dochodził swoich praw z powodu łamania praw pracowniczych, lub będzie pomagał innemu pracownikowi w dochodzeniu swoich praw. W takiej sytuacji pracodawca nie może zwolnić pracownika.
Zmiany w kodeksie pracy 2023 – co jeszcze warto wiedzieć?
Awans, wolne stanowiska i procedury ich obsadzania to kolejna kwestia, która została wzięta pod uwagę. Pracodawca ma obowiązek w sposób jasny komunikować procedury awansu. Każdy z pracowników ma prawo do ubiegania się o wolne stanowisko w oparciu o opisane procedury. Sam pracodawca nie może zabronić udziału w ubieganiu się o wolne stanowisko.
Kolejną ważną zmianą są kwestie związane z urlopami. Urlop opiekuńczy w wymiarze 5 dni/rok dotyczy pracownika, który chce zapewnić wsparcie i pomoc członkowi rodzin, jak i osobie zamieszkującej we wspólnym gospodarstwie domowym. Urlop ten jest bezpłatny – pracodawca za jako skorzystanie nie wypłaca wynagrodzenia. Sam wniosek o urlop może zostać złożony w formie elektronicznej lub papierowej.
Zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej. Dotyczy to sytuacji spowodowanych chorobą członka rodziny lub wypadkiem. Wymiar tego zwolnienia to 2 dni lub 16 godzin w ciągu roku kalendarzowego. Prze ten okres pracownikowi przysługuje prawo do wynagrodzenia w kwocie 50%. Pracodawca ma obowiązek udzielenia tego urlopu na wniosek pracownika zgłoszony najpóźniej tego samego dnia. Sam wniosek może zostać złożony w dowolnej formie.
Dziecko a zmiany w kodeksie pracy 2023
Elastyczny organizacja pracy dotyczy pracownika, który wychowuje dziecko do ukończenia 8. roku życia. Pracownik ten może złożyć stosowny wniosek w terminie nie krótszy niż 21 dni przed planowanym rozpoczęciem korzystania z elastycznej formy pracy. We wniosku należy wskazać przyczynę, termin rozpoczęcia i zakończenia tej formy pracy oraz rodzaj elastycznej organizacji pracy, której dotyczy wniosek. Elastyczna organizacja pracy może przybrać formę obniżenia wymiaru pracy, pracę zdalną, system pracy weekendowej. Należy wspomnieć, że w przypadku chęci powrotu do pierwotnych warunków pracy, pracownikowi przysługuje prawo do złożenia wniosku o powrót w każdym czasie. Wniosek o Elastyczną organizację pracy nie może być podstawa do rozwiązania umowy o pracę.
Ochrona pracownika przed zwolnieniem w okresie ciąży i trwania urlopu macierzyńskiego to kolejna w ramach zmian kodeksu pracy 2023. Pracodawca nie może wypowiedzieć, ani nie może przygotowywać się do zwolnienia pracownika: w okresie ciąży, urlopu macierzyńskiego lub jego części, od dnia złożenia wniosku do dnia zakończenia, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub jego części oraz urlopu ojcowskiego i jego części. Identyczna sytuacja ma miejsce w przypadku urlopu rodzicielskiego lub jego części. Zakaz wypowiedzenia umowy o pracę zaczyna obowiązywać:
- 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z części urlopu macierzyńskiego i części urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego
- 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu rodzicielskiego lub jego części
- 7 dni przed rozpoczęciem urlopu ojcowskiego lub jego części.
Kodeks reguluje również, że rozwiązanie umowy może mieć skutek – mając na uwadze wprowadzone zakazy – tylko wtedy, gdy zostanie ogłoszona upadłość lub likwidacja pracodawcy.
Urlop rodzicielski – co warto wiedzieć?
Urlop rodzicielski to kolejny temat, który został opisany na kartach zaktualizowanego kodeksu pracy. Wniosek o ten urlop można złożyć przy zachowaniu formy papierowej lub elektronicznej Wniosek dotyczyć może rezygnacji z korzystania z części urlopu macierzyńskiego, udzielenia części urlopu macierzyńskiego ojcu lub innemu członkowi najbliższej rodziny, udzielanie urlopu rodzicielskiego lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz zwolnienia od pracy dla pracowników wychowujących dziecko do lat 14.
Sam urlop macierzyński zostaje wydłużony do 41 tygodni (w przypadku urodzenia jednego dziecka) oraz do 43 tygodni (w przypadku porodu mnogiego). W przypadku dzieci z ciężką i nieodwracalną chorobą zagrażającą życiu, które powstała po prenatalnym rozwoju dziecka lub w czasie porodu, mają prawo do urlopu w wymiarze 65 tygodni (jedno dziecko) lub 67 tygodni (poród mnogi). Sam urlop łącznie przysługuje obojgu rodzicom. Warto wspomnieć o 9. tygodniach wyłącznego prawa do urlopu rodzicielskiego dla każdego pracownika. Prawa tego nie można przenieść na drugiego rodzica dziecka.
Zmiany w urlopach rodzicielskich to również możliwość udzielenia urlopu w całości jednorazowo lub rozbicia go maksymalnie na 5 części, a można go wykorzystać do końca roku kalendarzowego, w który dziecko ukończy 6 lat.
Został skrócony okres, w którym ojciec może wnioskować i wykorzystać urlop ojcowski w wymiarze 2 tygodni. Uprzednio pracownik musiał wykorzystać urlop do momentu ukończenia drugiego roku życia dziecka, obecnie okres ten skrócono do momentu ukończenia pierwszego roku życia dziecka.
PODSUMOWANIE
Podsumowując, zmiany w Kodeksie Pracy w 2023 roku miały na celu równowagę między elastycznością a ochroną praw pracowników. Ważne jest, aby zarówno pracownicy, jak i pracodawcy byli świadomi tych zmian i dostosowali swoje działania zgodnie z obowiązującymi przepisami. Zawsze zaleca się skonsultowanie się z aktualnymi źródłami prawnymi lub specjalistą prawnym, aby uzyskać najświeższe informacje na temat obowiązujących regulacji w Kodeksie Pracy.
Zobacz inne nasze artykuły: KLIKNIJ TUTAJ
