Ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994r. w art. 77, 78, 79 precyzyjnie opisuje działania podlegające odpowiedzialności karnej. Przepisy te dotyczą osób, które są odpowiedzialne w przedsiębiorstwach za wykonywanie obowiązków w zakresie rachunkowości. Taką osobą jest np. kierownik jednostki. W praktyce najczęściej jest to osoba kierująca działem księgowości np. główny księgowy. Zgoda na ponoszenie odpowiedzialności wynikać może nie tylko ze stosunku pracy, ale również innego stosunku prawnego np. umowy o usługowym prowadzeniu ksiąg. Oznacza to, iż mimo że są inne stosunki pracy, odpowiedzialność jest jednakowa.
KARA GRZYWNY LUB ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA
Kara grzywny lub kara pozbawienia wolności do lat 2, albo obie te kary łącznie grozi za:
- Dopuszczenie do nieprowadzenia ksiąg rachunkowych, prowadzenia ich wbrew przepisom ustawy o rachunkowości lub podawania w tych księgach nierzetelnych danych;
- Dopuszczenie do niesporządzenia sprawozdania finansowego, sporządzenia go niezgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości lub zawarcia w tym sprawozdaniu nierzetelnych danych;
- Biegły rewident, który sporządza niezgodną ze stanem faktycznym opinię o sprawozdaniu finansowym i stanowiących podstawę jego sporządzenia księgach rachunkowych jednostki lub sytuacji finansowo-majątkowej tej jednostki, w sytuacji gdy działa nieumyślnie podlega karze grzywny albo karze ograniczenia wolności;
Kara grzywny lub kara ograniczenia wolności dotyczy sytuacji gdy:
- Nie poddaje się sprawozdania finansowego badaniu przez biegłego rewidenta;
- Nie udziela się lub udziela niezgodnych ze stanem faktycznym informacji, wyjaśnień, oświadczeń biegłemu rewidentowi albo nie dopuszcza go do pełnienia obowiązków;
- Nie składa się sprawozdania finansowego do ogłoszenia;
- Nie składa się sprawozdania finansowego lub sprawozdania z działalności we właściwym rejestrze sądowym;
- Nie udostępnia sprawozdania finansowego i innych dokumentów, o których mowa w art. 68;
ARTYKUŁ 68 USTAWY O RACHUNKOWOŚCI…
Zgodnie z art. 68 ustawy o rachunkowości, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych, towarzystwa reasekuracji wzajemnej, spółki akcyjne oraz spółdzielnie są obowiązane do udostępnienia wspólnikom, akcjonariuszom lub członkom rocznego sprawozdania finansowego i sprawozdania z działalności jednostki, a jeżeli sprawozdanie finansowe podlega obowiązkowi badania – także opinii wraz z raportem biegłego rewidenta – najpóźniej na 15 dni przed zgromadzeniem wspólników, walnym zgromadzeniem akcjonariuszy lub walnym zgromadzeniem członków albo przedstawicieli członków spółdzielni. Spółka akcyjna udostępnia ponadto akcjonariuszom sprawozdanie rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej albo organu administrującego.
- Kto prowadzi działalność usługową w zakresie prowadzenia ksiąg rachunkowych bez spełnienia warunków, o których mowa w art. 76a ust. 3, tj. prowadzi wyżej wymienioną działalność, a:
- nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych;
- jest skazany prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi gospodarczemu, obrotowi pieniędzmi oraz papierami wartościowymi, za przestępstwa skarbowe;
- Kto prowadzi działalność gospodarczą w zakresie usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych bez spełnienia obowiązku zawarcia umowy ubezpieczenia.
POSTĘPOWANIE – KAZUS
Poniżej przykład wyroku Sądu Najwyższego z dnia 21 listopada 2018r. ws GŁÓWNY KSIĘGOWY – ISTOTNY BŁĄD ZA WADLIWE KSIĘGOWANIE, A ODSZKODOWANIE. Sygnatura akt: I PK 167/17
Powód- poszkodowana spółka, Pozwany- główny księgowy
Sam proces trwał 10 lat: trzy razy zajmował się nią Sąd Okręgowy, a następnie dwa razy Sąd Najwyższy. Sprawa miała charakter trudny i skomplikowany.
Główny księgowy był zatrudniony na umowę o pracę, świadczył swoje usługi przez okres ponad 6 lat za które otrzymywał wynagrodzenie w wysokości 11tys. zł miesięcznie.
Przeprowadzona przez US kontrola stwierdziła, iż księgowość była prowadzona skrajnie wadliwie, co spowodowało iż spółka w dwóch kolejnych latach nie odprowadziła właściwej kwoty podatku CIT i VAT, musiała za to dopłacić ok. 20tys. zł. Ponadto US odnotował nadpłatę w wysokości 13400zł, jednak nie mogła ona zostać zwrócona z powodu 5-letnie okresu przedawnienia.
Powód twierdził iż poniósł szkodę w wysokości odsetek karnych za niezapłacone podatki wraz z utraconą nadpłatą.
KAZUS C.D.
Sąd I instancji zasądził na rzecz powoda sumę 32 tys. zł. jako szkodę wynikającą z nieodzyskanej nadpłaty oraz karnych odsetek naliczonych przez US. Zgodnie z K.P art. 114, iż pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność materialną.
Spółka potwierdziła iż szkoda mieści się w granicach rzeczywistej straty.
Natomiast Sąd Okręgowy, nie uwzględnił kwoty nadpłaty, ponieważ stwierdził iż nadpłata była spowodowana błędem innego pracownika, za którą pozwany winy nie ponosi i z tego tytułu spółce należy się kwota 21 tys. zł., wynikająca z istotnych błędów księgowania. Pozostałe środki – tzw. wolne spółka nie rozliczała należycie, lecz lokowała je na nocnych lokatach bankowych, a w ciągu dnia spółka nimi obracała i czerpała zyski.
Pozwany tzn główny księgowy wniósł skargę kasacyjną od wyroku sądu I instancji, twierdząc że sąd II instancji naruszył art. 114 i 115 KP przez przypisanie jemu winy za szkodę. W uzasadnieniu wykazywał iż to zarząd spółki był winny zaniedbań podatkowych, ponieważ doskonale o nich wiedział, a za błędne księgowanie odpowiedzialna była inna osoba, która nie poznała programu księgowego. Pozwany twierdził, iż szkodę należy pomniejszyć o korzyści jakie poniosła spółka z oprocentowanych lokat.
Sąd Najwyższy rozpatrywał skargę kasacyjną na okoliczność przedawnionych roszczeń. Wydał wytyczne dla sądu II instancji, w których nakazywał wyjaśnić kto był odpowiedzialny za księgowanie oraz za zaliczanie do kosztów. Niestety Sąd tych wytycznych nie zrealizował.
Następnie Sąd Najwyższy, oddalił skargę pozwanego, twierdząc że była bezzasadna. Dobrze ocenił sąd okręgowy za zebrane dowody oraz zeznania biegłych. Pozwany nie może oczekiwać, że sądy będą powoływać kolejne dowody, które potwierdzą jego tezę – dodał.
SN jednogłośnie stwierdził iż to pozwany- główny księgowy ponosi całkowitą odpowiedzialność za wadliwy system księgowania, który sam wdrożył w spółce oraz powstałe karne odsetki. Oceniając materiał dowody, kategorycznie stwierdził, iż zarząd spółki nie miał pojęcia o niepłaconych podatkach. Ustalił również, że wniosek o skompensowanie zysków i strat spółki nie jest zasadny, gdyż szkoda i korzyści wynikały z innych zdarzeń.
Tak więc widzimy, iż takie procesy potrafią „ciągnąć się latami”. Jest to długotrwała sprawa, która dodatkowo powoduje duże koszty. A więc wybierając księgowego, kierujmy się nie tylko niskimi kosztami oferowanych przez niego usług, ale bierzmy również czynny udział w czynnościach przez niego wykonywanych tzn. „patrzmy mu na ręce”, co w przyszłości nie narazi nas to na ewentualny stres oraz straty.
ORGANY UPRAWNIONE
Organami uprawnionymi obok Policji do prowadzenia dochodzeń w sprawach jak wyżej są Urzędy Skarbowe zgodnie z rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z 13.06.2003r. Organy te raczej rozpatrują daną sprawę na gruncie przepisów prawa karnego, w przypadku US jest to kodeks karny skarbowy, a w przypadku Policji kodeks karny. Tak więc odpowiedzialność wynikająca z przepisów z Ustawy o rachunkowości jest stosowana niezwykle rzadko, jednakowoż zdarza się.
Kara grzywny za wykroczenie skarbowe określana jest kwotowo. Zgodnie z art. 48KKS kara grzywny może być wymierzona w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia, chyba że kodeks stanowi inaczej. Sąd wymierzając karę grzywny określa liczbę stawek a także wysokość jednej stawki dziennej. Najniższa liczba stawek dziennych to 10, najwyższa zaś to 720. Ustalając stawkę dzienną sąd bierze pod uwagę: dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe.
Stawka dzienna nie może być niższa od jednej trzydziestej części minimalnego wynagrodzenia ani też przekraczać jej czterystukrotności.
Pokażmy to na przykładzie:
Od 1.01.2024r. wynagrodzenie minimalne to 4242zł.
Zatem stawka dzienna będzie wynosiła od 141,40zł (4242/30).
Jednocześnie nie może przekraczać jej czterystukrotności czyli: 400 x 141,40zł daje nam 56 560zł.
A więc stawka dzienna mieści się w granicach od 141,40zł do 56 560zł.
Kara grzywny natomiast:
– od 1414zł ( 10 stawek dziennych x 141,40zł)
– do 40 723 200zł ( 720 stawek dziennych x maksymalną stawkę dzienną tj. 56 560zł).
Pamiętajmy, że są to wyliczenia dla pierwszej połowy roku 2024, ponieważ od 01.07.2024r. wynagrodzenie minimalne wzrośnie do kwoty 4300zł. Zatem wzrosną również proporcjonalnie stawki dzienne i kwota grzywny.
Dodatkowo Ministerstwo Finansów realizuje projekt Reforma systemu rachunkowości ze szczególnym uwzględnieniem digitalizacji. Celem tego jest dostosowanie przepisów UoR do praktyki, rzeczywistości prawno-gospodarczej oraz do możliwości jakie oferuje postęp technologiczny.
Tak więc widzimy, iż kary grzywny w Polsce za przestępstwa skarbowe są bardzo wysokie. Starajmy się ich unikać, bo jest to kluczowe dla naszego bezpieczeństwa finansowego i odpowiedzialności prawnej.
Szanowny Przedsiębiorco wybieraj mądrze !
ZOBACZ INNE NASZE ARTYKUŁY – KLIKNIJ TUTAJ
