Urlop wypoczynkowy to jeden z przywilejów osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Według Kodeksu Pracy pracownik, który po raz pierwszy podejmuje pracę, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, nabywa prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy jego wysokość wynosi 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. Prawo do kolejnych dni urlopu pracownik nabywa w każdym kolejnym roku kalendarzowym.
Wymiar urlopu dla osób, które nie przepracowały 10 lat, wynosi 20 dni. W związku z tym za każdy przepracowany miesiąc w pierwszym roku pracy pracownik otrzymuje 1 i ⅔ dnia wolnego.
Wymiar urlopu pracownika, który pracuje w niepełnym wymiarze czasu pracy, ustalany jest proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, przy czym niepełny dzień urlopu zawsze zaokrągla się w górę do pełnego dnia.
Zgodnie z art. 154 Kodeksu Pracy, wymiar urlopu wynosi:
- 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
- 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
Do okresu zatrudnienia wlicza się także czas poprzednich zatrudnień. Jeśli pracownik pozostaje w kilku stosunkach pracy jednocześnie, wliczeniu podlega także okres poprzedniego nieskończonego zatrudnienia w części przypadającej przed nawiązaniem kolejnego stosunku pracy.
Urlop wypoczynkowy powinien być wykorzystany przez pracownika w roku, w którym nabył do niego prawo. Ale co się dzieje, gdy pracownik nie wykorzysta całego należnego urlopu? Czy zaległy urlop wypoczynkowy przepada?
Art. 1541. Kodeksu pracy
§ 1. Do okresu zatrudnienia, od którego zależy prawo do urlopu i wymiar urlopu, wlicza się okresy poprzedniego zatrudnienia, bez względu na przerwy w zatrudnieniu oraz sposób ustania stosunku pracy.
§ 2.W przypadku jednoczesnego pozostawania w dwóch lub więcej stosunkach pracy wliczeniu podlega także okres poprzedniego niezakończonego zatrudnienia w części przypadającej przed nawiązaniem drugiego lub kolejnego stosunku pracy.
W okres zatrudnienia wliczane są również lata nauki. Należy jednak pamiętać, że jeśli nauka odbywała się w trakcie zatrudnienia, do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się okres zatrudnienia lub okres pobierania nauki, w zależności, która opcja jest korzystniejsza dla pracownika. Według art. 155 Kodeksu Pracy do okresu pracy wlicza się kolejno z racji ukończenia:
- zasadniczej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, ale nie więcej jednak niż 3 lata,
- średniej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, lecz nie więcej niż 5 lat,
- średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych – 5 lat,
- średniej szkoły ogólnokształcącej – 4 lata,
- szkoły policealnej – 6 lat,
- szkoły wyższej – 8 lat.
Uwaga: okresy nauki nie podlegają sumowaniu.
Do kiedy należy wykorzystać zaległy urlop wypoczynkowy?
Tak jak napisane wyżej, to, ile wynosi wymiar urlopu wypoczynkowego, zależne jest od łącznego stażu pracy pracownika. Niewykorzystany urlop wypoczynkowy w roku nabycia przechodzi na kolejny rok kalendarzowy jako zaległy urlop wypoczynkowy.
Według art. 161 Kodeksu Pracy pracodawca ma obowiązek udzielić swojemu pracownikowi urlopu w danym roku, w którym pracownik uzyskał do niego prawo. Urlop, który został niewykorzystany do końca roku, staje się więc urlopem zaległym. Należy przy tym pamiętać, że zaległy urlop wypoczynkowy pracownik musi wykorzystać najpóźniej do 30 września kolejnego roku kalendarzowego. Jeżeli pracodawca nie chce udzielić zaległego urlopu w tym terminie, to popełnia wykroczenie przeciwko prawom pracownika. W takiej sytuacji nie oznacza to jednak, że nieudzielony w tym terminie urlop przepada.
Pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi urlopu wypoczynkowego, z kolei pracownik nie może zrzec się tego prawa i nie może odmówić wykorzystania należnego urlopu, który został mu udzielony zgodnie z prawem.
Kiedy urlop wypoczynkowy bezpowrotnie przepada?
Art. 291 Kodeksu Pracy mówi jasno, że roszczenia ze stosunku pracy ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne. W związku z powyższym 3-letni bieg przedawnienia w przypadku zaległego urlopu wypoczynkowego rozpocznie się zawsze 30 września roku kolejnego po roku kalendarzowym, w którym prawo do tego urlopu zostało nabyte.
Art. 168. Kodeksu Pracy:
Urlopu niewykorzystanego w terminie ustalonym zgodnie z art. 163 należy pracownikowi udzielić najpóźniej do dnia 30 września następnego roku kalendarzowego; nie dotyczy to części urlopu udzielanego zgodnie z art. 167(2).
Przykład:
Prawo do urlopu wypoczynkowego za rok 2024 ulegnie przedawnieniu 30 września 2028 r.
Ciekawostka: Art. 293 (1) podkreśla: „Bieg przedawnienia roszczenia o urlop wypoczynkowy nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na czas korzystania z urlopu wychowawczego.”
Czy urlop na żądanie przechodzi na kolejny rok?
Co z urlopem na żądanie? W ramach puli urlopu wypoczynkowego pracownik ma prawo skorzystać łącznie z 4 dni urlopu na żądanie. Tutaj sytuacja wygląda inaczej, ponieważ możliwość skorzystania z urlopu wypoczynkowego w trybie urlopu na żądanie nie przechodzi na kolejny rok. Wykorzystanie np. 3 dni urlopu na żądanie w 2024 r. nie znaczy, że w 2025 r. pracownik ma do wykorzystania 5 dni urlopu na żądanie. Owszem, w tym przypadku niewykorzystany urlop na żądanie też przechodzi na kolejny rok, ale jako „zwykły” urlop wypoczynkowy.
Zobacz inne nasze artykuły: KLIKNIJ TUTAJ
