Nowe przedsiębiorstwa tworzą się codziennie. Część z nich istnieje bardzo długo, odnosi sukces, inne zaś szybko upadają. Łączy je jedno – żadne z nich nie istnieje w stanie niezmienności.
Zapotrzebowanie na kapitał oraz jego struktura i dostępność różnych źródeł finansowania są uzależnione od wewnętrznych czynników, wynikających ze stopnia rozwoju firmy i jej aktualnej sytuacji ekonomicznej i finansowej.
Czynniki wpływające na zapotrzebowanie na kapitał:
– wielkość przedsiębiorstwa i jego cash flow operacyjny,
– rentowność prowadzonej działalności,
– potencjał rozwoju oraz planowane inwestycje,
– branża, w której przedsiębiorstwo prowadzi działalność,
– pozycja konkurencyjna,
– ryzyko operacyjne (zmienność wyników operacyjnych i przepływów pieniężnych),
– polityka wypracowanego zysku i wypłat dywidend,
– wartość rynkowa przedsiębiorstwa na rynku regulowanym.
Kształtowanie się tych czynników jest ściśle powiązane z etapem cyklu życia przedsiębiorstwa. Sytuacja małej, nowo powstałej firmy znacznie różni się od sytuacji dużego, rozwiniętego przedsiębiorstwa o silnej pozycji na rynku.
Cykl życia przedsiębiorstwa składa się z kilku etapów
- Faza powstawania i początkowego rozwoju
- Faza wzrostu
- Faza dojrzałości
- Faza schyłku działalności
Faza powstawania i początkowego rozwoju (narodzin i dzieciństwa) z perspektywy źródeł pozyskania kapitału uznawana jest za najtrudniejszy okres cyklu życia firmy. Kładzie się tu głównie nacisk na wejście na rynek oraz utrzymanie się na nim. Przedsiębiorstwo wymaga stałego zewnętrznego zasilania w kapitał, a dostępne źródła finansowania (zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne) są mocno ograniczone. Inwestycje finansowane są głównie przez właściciela i jego rodzinę, a także częściowo przez kontrahentów (zobowiązania wobec dostawców). Występuje również wysokie ryzyko operacyjne, oceniane na podstawie zmienności wyników operacyjnych. Wysokie koszty operacyjne inicjowanej działalności, w połączeniu z niskimi przychodami operacyjnymi, prowadzą zazwyczaj do ujemnych lub niewielkich przepływów pieniężnych.
Wysoki potencjał wzrostu może przyciągnąć zewnętrznych inwestorów do inwestowania w kapitał nowego podmiotu, jednocześnie jednak duże ryzyko operacyjne i ujemne przepływy pieniężne mogą ich do tego zniechęcać. Firma pozyskuje więc głównie kapitał własny, który uzupełnia zobowiązaniami wobec dostawców oraz kredytami bankowymi, przede wszystkim krótkoterminowymi. Udział kredytów w finansowaniu działalności jest jednak niewielki, a więc firmy cechuje niskie ryzyko finansowe. Jeśli przedsiębiorstwo osiąga zysk, zazwyczaj reinwestuje go w całości.
Dla fazy początkowego rozwoju typowym rodzajem kapitału jest venture capital. Inwestorzy obejmują udziały w przedsiębiorstwie dającym potencjalne możliwości rozwoju, o innowacyjnym projekcie, i inwestują kapitał na okres kilku lat.
Wartość firmy wynika głównie z jej możliwości rozwojowych, nie zaś z osiągniętej pozycji rynkowej.
W fazie wzrostu natomiast występuje duże zapotrzebowanie na kapitał ze źródeł zewnętrznych. Przedsiębiorstwo finansuje się głównie kapitałem własnym, a udział zadłużenia w finansowaniu działalności jest niewielki. Znacznie wzrasta grono inwestorów i zmienia się struktura właścicielska, a zmniejsza udział przedsiębiorców tworzących podmiot.
Na końcu fazy zostaje ponadto wycofany venture capital, zastępowany kapitałem własnym pozyskanym na rynku czy od inwestora strategicznego. Inwestorzy oczekują realizacji zysków kapitałowych, gdyż wypłaty dywidend są zazwyczaj niewielkie.
Faza dojrzałości odznacza się stabilizacją sytuacji ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstwa. Przychody ze sprzedaży są wysokie i regularne, a przepływy pieniężne dodatnie. Zrealizowane inwestycje finalnie przynoszą oczekiwane efekty. Dzięki stabilizacji pozycji na rynku ryzyko operacyjne znacznie się obniża.
Ponadto, przedsiębiorstwo charakteryzuje się znacznie mniejszym zapotrzebowaniem na kapitał ze źródeł zewnętrznych, a wysoka rentowność sprzedaży i zdolność do generowania nadwyżek pieniężnych pozwalają na finansowanie działalności we własnym zakresie.
Przedsiębiorstwo zaciąga kredyty i emituje papiery wartościowe, a część zysków wypłacana jest w postaci dywidend.
W fazie schyłkowej następuje znaczne ograniczenie działalności lub likwidacja przedsiębiorstwa. Zmniejsza się sprzedaż i jej rentowność, a także dodatnie przepływy pieniężne. Celem są krótkie i mało ryzykowne działania. Skutkiem zmniejszenia aktywności przedsiębiorstwa jest zmniejszenie poziomu przychodów przy jednoczesnym spadku ryzyka operacyjnego. Udział zadłużenia firmy wzrasta, kapitał jest wycofywany przez właścicieli. Postępuje stopniowy upadek przedsiębiorstwa.
Szansą dla firmy jest wówczas odnowa, jeżeli jednak pomimo jej przeprowadzenia oferta przedsiębiorstwa nadal nie znajduje zapotrzebowania na rynku, firmie grozi likwidacja lub bankructwo.
Podsumowanie
Każda z opisanych faz cyklu życia przedsiębiorstwa wymaga różnych strategii zarządzania finansami oraz inwestycji, dostosowanych do specyficznych wyzwań i możliwości danego etapu rozwoju firmy. Należy jednak pamiętać, że długość trwania tych faz może się znacznie różnić w zależności od przedsiębiorstwa i podjętych przez nie działań – jedni mogą poradzić sobie z kryzysem natychmiastowo, inni zaś mogą w nim trwać latami.
Zobacz inne nasze artykuły: KLIKNIJ TUTAJ
